
دکتر محمد رضا عدلی
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
تحصیلات
دکتری ادیان و عرفان تطبیقی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. موضوع رساله: «جنبههای اجتماعی رهبانیت در دین بودایی و مقایسۀ آن با آداب اجتماعی خانقاه و تصوف».
کارشناسی ارشد فرهنگ و زبانهای باستانی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. موضوع پایاننامه: «تبیین الهیات زردشتی بر مبنای متن شکندگمانیک وزار».
کارشناسی ارشد ادیان و عرفان تطبیقی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. موضوع پایاننامه: «مقایسۀ وقایع آخرالزمان در سنتهای اولیۀ اسلام و مسیحیت».
کارشناسی ادبیات زبان انگلیسی از دانشگاه شیخ بهایی اصفهان.
آثار منتشرشده:
1) مقالهها و مدخلها
1.1) تألیف
1386: «دین و آیینهای مذهبی در تبت». فصلنامه علمی پژوهشی علوم اسلامی، ش 7. (با همکاری ابوالفضل محمودی).
1386: «آخرالزمان در کلام عیسای ناصری و بازتاب آن در انجیلها»، پژوهشنامه ادیان، ش 2. (با همکاری طاهره حاج ابراهیمی). (علمی-پژوهشی).
1387: «مفهوم قربانی (یجنه/یسنه) در هند و ایران باستان»، پژوهشنامه ادیان، ش 4. (علمی-پژوهشی).
1389: «قاعدهنامۀ بندیکت قدیس»، عرفان ایران، ش 35 و 36. تهران، انتشارات حقیقت.
1390: «قوانین و آیین پاتیمُکّهه (پراتیموکشه) در رهبانیت بودایی»، پژوهشنامه ادیان، ش 9. (علمی-پژوهشی).
1391: «مطالعه تطبیقی سیر پیدایش طریقههای رهبانی در مسیحیت و تصوف در اسلام»، پژوهش دینی، ش 25. (علمی-پژوهشی).
1392: «علل گسترش جماعتهای اولیه صوفیان و شکلگیری خانقاهها»، ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، ش 30. (علمی-پژوهشی).
1392: «حیدر، قطبالدین»، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی. تهران: 1392. ج 21. صص 511-513.
1392: «حیدری و نعمتی»، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی. تهران: 1392. ج 21. صص 532-535.
1392: «خانقاه»، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی. تهران: 1392. ج 21. صص 718-734.
1392: «بیداد در میانمار: عدول از اصول بودایی»، روزنامۀ ایران. 2/ 5/ 1392.
1392: «مقایسۀ مفاهیم «سلسله»، «شیخ» و «خرقه» در تصوف اسلامی و رهبانیت بودایی تِهرَوادَه»، اولین همایش بینالمللی میراث مشترک ایران و هند. قم: دانشگاه مفید.
1393: «توماس مرتون و تصوف اسلامی»، عرفان ایران. شمارۀ 37. تهران: حقیقت.
1394: «خرقه»، دایرهالمعارف بزرگ اسلامی. زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی. تهران: 1392. ج 22. صص 306-310.
1394: «سرچشمههای فرهنگ هندی: نگاهی به تمدن پیشاآریایی و آریایی نخستین»، پژوهشنامه ادیان، ش 17. (علمی-پژوهشی).
1394: «شناخت مسلمانان از دین بودایی: بررسی متون اولیه اسلامی و شواهدی از دوره پیش از اسلام»، تاریخ فلسفه، ش 23. (علمی-پژوهشی).
1395: «آیین بودا»، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره. زیر نظر محمدرضا نصیری. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج 4. صص354-362.
1395: «آیین بودا در ایران»، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره. زیر نظر محمدرضا نصیری. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج 4. صص362-366.
1395: «آیین بودا و تصوف»، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره. زیر نظر محمدرضا نصیری. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج 4. صص366-371.
1395: «متون دینی بودایی به زبانهای ایرانی»، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره. زیر نظر محمدرضا نصیری. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج4. صص371-373.
1396: «تاریخ دین زردشتی از منظر شرقشناسان»، پژوهشنامه ادیان، ش 21. (علمی-پژوهشی).
1396: «جنگ و صلح از منظر سنتهای دینی هند»، همایش بینالمللی نقش ادیان در اخلاق صلح، عفو و دوستی. شیراز: دانشگاه شیراز.
1398: «شطاریه»، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره. زیر نظر محمدرضا نصیری. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج 5.
1398: «شیخ قاضَن»، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره. زیر نظر محمدرضا نصیری. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج 5.
1397: «نفوذ طریقت عشقیه در هندوستان به روایت شیخ قاضن شطاری». مجلۀ علمی پزوهشی شبه قاره. ویژهنامۀ فرهنگستان، ش 8.
1397: «دگردیسی یک متن یوگایی: مروری بر بحرالحیات شیخ محمد غوث گوالیاری»، همایش بینالمللی مطالعات ادبی در شبه قاره و آسیای صغیر. برگزار کنندگان: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دانشگاه ماربورگ. تهران، ایران.
1398: «مروری بر ادبیات شطاریه». اطلاعات حکمت و معرفت، س 14، ش 150.
1398: «توحید یا ثنویت؟ بررسی شبهات مطرح شده در کتاب گزارش گمان شکن»، پژوهشهای ادیانی، ش 13. (علمی-پژوهشی).
1398: «تبیین نقدهای شکند گمانیک وزار (گزارش گمان شکن) به راه حل معتزله برای مسئله شر و عدل الهی و داوری دربارۀ آن»، معرفت ادیان، ش 41. (با همکاری خدیجه رحمتی و انشاالله رحمتی). (علمی-پژوهشی).
1398: «عیسای دل و مسیح جان»، روزنامه اعتماد. 15/ 11/ 1398.
1399: «تبلیغ دینی در مسیحیت: بررسی فعالیتهای پاپ گرگوری»، پژوهشنامه ادیان، ش 27. (با همکاری لیلا شیرمحمدی). (علمی-پژوهشی).
1399: «طریقت عشق و مدارا در سلوک عرفانی شیخ نظامالدین اولیا و کبیر»، پژوهشنامه ادیان، ش 28. (با همکاری شمس علی فتحی مرشت). (علمی-پژوهشی).
1399: «مفهوم شر از دیدگاه ابن میمون و غزالی»، پژوهشهای فلسفی (دانشگاه تبریز)، ش 33. ( با همکاری ابراهیم قدرتی نوشهر، غلامحسی طریقی و بخشعلی قنبری). (علمی-پژوهشی).
1399: «بازتاب ادویته ودانته و یوگا در قبالای نبوی ابراهیم ابوالعافیا»، پژوهشهای ادیانی، ش 16. (با هکاری فاطمه مغفوری). (علمی-پژوهشی).
1399: «کیهانشناسی تَنتَرهای-پورانهای بر اساس رسالۀ بحرالحیاتِ شیخ محمد غوث گوالیاری»، جاویدان خرد، ش 38. (علمی-پژوهشی).
1400: «الحیاهالمعنویه من منظور الامام محمّد الغزالی»، دراسات فی العلومالانسانیه (دانشگاه تربیت مدرس)، ش 28. ( با همکاری اباذر سلمانپور گمچی، بخشعلی قنبری). (علمی-پژوهشی).
زیر چاپ: «عیدروسیه»، دانشنامه زبان و ادب فارسی در شبه قاره. زیر نظر محمدرضا نصیری. فرهنگستان زبان و ادب فارسی. ج 6.
1.2) ترجمه
1397: لویس، فرانکلین. «سحر و افقهای نشانهشناختی آن در شعر حافظ»، اطلاعات حکمت و معرفت، س 13، ش 149.
1386-1398. چکیده مقالات از فارسی به انگلیسی. نیمسالنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شمارههای 2-24.
چکیده مقالات از فارسی به انگلیسی. فصلنامه علمی تخصصی آفاق حکمت. گروه فلسفه و حکمت دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی. شمارههای 1-3.
2) کتاب
2.1) تأليف
1389: فرجامشناسی مسیحی: با نگاهی به پیشینۀ فرجامشناسی در سنتهای زردشتی و یهودی. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
1392: صوفیان و بودائیان: سیری در تصوف اسلامی و رهبانیت بودایی، تهران: هرمس. (چاپ سوم 1400)
1396: ادیان هند. با همکاری جمعی از پژوهشگران. تهران: انتشارات سمت.
1396: تصوف: خاستگاه، تاریخ و موضوعات وابسته. با همکاری جمعی از پژوهشگران. به کوشش فاطمه لاجوردی. تهران: انتشارات دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
2.2) ترجمه
- (ترجمه 18 مدخل) دانشنامه دین بریل، دو جلد. سر ویراستار: کوکو فون استوگراد. با همکاری جمعی از مترجمان. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
1399: اسپنسر، سیدنی. عرفان در ادیان جهان. تهران: هرمس. (چاپ دوم 1400.)
3) ویراستاری کتاب و مقاله
1386: کتاب Hindu-Muslim Cultural Relations. دکتر فتحالله مجتبایی. تهران: حکمت و فلسفه.
1389: کتاب پیوندهای فلسفی ایران و هند در دورۀ اسلامی. دکتر فتحالله مجتبایی. ترجمه دکتر ابوالفضل محمودی. تهران: حکمت و فلسفه.
1388: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 5.
1389: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 8.
1390: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 11.
1392: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 13.
1393: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 15.
1394: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 17.
1395: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 19.
1396: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 21.
1396: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 22.
1397: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 23.
1397: مجلۀ علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. شماره 24.
1399: شهر زیبای افلاطون و شهریاری آرمانی در ایران باستان. فتحالله مجتبایی. به کوشش محمدرضا عدلی. تهران: هرمس.
طرحهاي پژوهشي
1393: «دین و فلسفه بودایی در هند» برای بنیاد حکمت اسلامی صدرا (دبیرخانه مرکز تدوین تاریخ جامع حکمت و فلسفه).
1393: «پرهیز از خشونت و افراطیگری در سنتهای دینی هند» برای مرکز ملی جهانی شدن در طرح پژوهشی بنیادهای دینی مقابله با خشونت و افراطیگری در عصر جهانی شدن.
سخنرانیها
پاییز 1394: «عرفان تطبیقی» در دانشگاه علامه طباطبایی.
2016: “Wisdom and the Lord of Wisdom in pre-Islamic Iran: A Survey on the Judgments of the Spirit of Wisdom” at International Seminar on Cultural and Religious Wisdom. Universiti Islam, Malaysia.
راهنمایی پایاننامه
1392: «مقایسه فلاح و رستگاری در قرآن، اوستا و متون مکاشفهای زرتشتی». فاطمه مجیدی.
1394: «مقایسۀ آداب تصوف در اسلام با رهبانیت در دین مسیح بر مینای کتاب عوارفالمعارف سهروردی و قاعده نامۀ بندیکت قدیس». فرزانه احمدی گنجه.
1394: «تحولات الهیات مسیحی بر مینای اعتقادنامهها و شوراهای اولیه». محمد نجارزاده. دانشگاه مداهب اسلامی.
1394: «هبوط در کتاب مقدس و قرآن. زینب جامعی». دانشگاه مذاهب اسلامی.
1395: «بررسی نمادپردازی دینی از دیدگاه یونگ». منصوره مجاوراحمدی.
1395: «آموزههای آذرکیوانی با تأکید بر مکاشفه بر اساس کتاب جام کیخسرو». فاطمه شاهحسینی.
1395: «جایگاه تاریخی و الهیاتی حضرت یونس در قرآن کریم و کتاب مقدس». بشیر حقیقی. دانشگاه مذاهب اسلامی.
1395: «جایگاه حضرت دانیال نبی (ع) در اسلام و یهود. محمد منابی». دانشگاه مذاهب اسلامی.
1395: «ترجمه دو فصل از کتاب فرقههای صوفیه در اسلام». حمیدرضا زارع.
1395: «شرح احوال و آراء زرتشت در متون و منابع اولیۀ اسلامی». زهرا زنگنه.
1396: «ترجمه سه فصل از کتاب تبلیغ دینی در مسیحیت: چگونه مسیحیت به دینی جهانی بذل شد به همراه مقدمه و توضیحات». احسان غنیفر.
1397: «تحولات الهیات مسیحی بر مبنای شوراهای کلیسایی قرون وسطی». زهرا دانشمهر. دانشگاه مذاهب اسلامی.
1397: «شوراهای مسیحی پس از اصلاحات دینی. زینب ذهابی». دانشگاه مذاهب اسلامی.
1398: «مقایسۀ مفهوم نجات در حماسۀ بهگودگیتا و آثار مولوی». حسنا عطار.
1398: «مفهوم گناه و نجات بر طبق الهیات کاتولیک و مقایسه آن با دیدگاه علامه طباطبایی در المیزان». مژگان گلزاری.
1398: «آفرینش انسان و مراتب آن در الهیات کاتولیک و تفسیر المیزان». نفیسه جوهری.
1398: «بررسی تطبیقی شر در دو دین زرتشتی و اسلام با تکیه بر متن کتاب شکند گمانک وزار و تفسیر المیزان». خدیجه رحمتی. رساله دکتری.
1399: «نقش طریقههای عرفانی در تبلیغ و گسترش دین اسلام و مسیحیت: مطالعه زندگی و فعالیتهای میر سید علی همدانی (قرن 8 هجری، 14 میلادی) و پاپ گریگوری کبیر (قرن 6 میلادی». لیلا شیر محمدی. رساله دکتری.
1399: «طریقت عشق و مدارا: مقایسه تعالیم عرفانی شیخ نظامالدین اولیا با کبیر». شمسعلی فتحی مرشت. رساله دکتری.
1399: «بررسی دین شناختی مسأله شر از دیدگاه ابن میمون و امام محمد غزالی». ابراهیم قدرتی. رساله دکتری.
1399: «آفرینش و نجات در سنت عرفانی قبالا به روایت ابراهیم ابوالعافیه و اسحاق لوریا». فاطمه مغفوری. رساله دکتری.
1399: «مطالعه تطبیقی حیات معنوی از دیدگاه ابوحامد محمد غزالی و توماس اکپمیس». اباذر سلمانپور گمچی. رساله دکتری.
مشاور پایاننامه
1395: «اتحاد و وصال از دیدگاه عینالقضات همدانی و آنجلا فولینیویی». امکلثوم مهری. دانشگاه مذاهب اسلامی.
1395: «شهود و مراتب آن از نظر مکتب مرکاوا و مقایسه آن با عرفان اسلامی». فاطمه جعفری. دانشگاه مذاهب اسلامی.
1397: «فردیت و تثلیث در هستیشناسی ابن عربی». آلی لا عطار. رساله دکتری.
سوابق اجرائی، مدیریتی و نظارتی
1385 – 1387: سردبیر و مدیر مسئول فصلنامه دانشجویی مهر گردون، صاحب امتیاز واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی.
1387 – تا کنون: مدیر داخلی نیمسالنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه ادیان. صاحب امتیاز واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی.
1389: مدیر اجرایی همایش میانرشتهای فرجامشناسی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی.
1394 – تا کنون: عضویت در گروه پژوهشی یادگار باستان.
1397 – تا کنون: عضو هیئت داوران جایزه دکتر فتحالله مجتبایی.
1398 – تا کنون: مدیر گروه فلسفه ادیان و عرفان، دانشگاه آزاد اسلامی و واحد تهران مرکزی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
جوایز
1392: برگزیدۀ دومین دورۀ جایزۀ فتحالله مجتبایی.