دکتر امید ملاک بهبهانی

دانشیار بازنشسته گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

دکتری فرهنگ و ربان‌های باستانی

آثار منتشرشده:

1)  مقاله‌‌ها

1.1) تألیف

1369: «گرز گاوسر در ايران پيش از اسلام» ( ترجمه از زبان انگليسي، کتاب فرهنگ، شمارۀ هفتم (ويژه هزارۀ شاهنامه فردوسي)، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، ص­ص 381-402.

1374:« از کوره راه تاريخ تا باغهاي روشنايي» (نقد کتاب)، جهان کتاب ، س اول، ش 24، ص 7.

1376: « واژه عالمانۀ بوي، گواهي ديگر بر نفوذ باورهاي زردشتي در آيين ماني» ، ياد بهار ( يادنامۀ استاد مهرداد بهار)، ص­ص 99-111.

1379: « ماني در شاهنامۀ فردوسي»، فرهنگ(ويژه ادبيات فارسي) ، س يازدهم، ش 25، ص­ص 155-171(علمي- پژوهشي)

1379: « شاپورگان» ( معرفي کتاب)، جهان کتاب، س پنجم، ش 107 و108، ص26.

1380: « پيشواي ارتداد يا فرشته روشني» ( نقد کتاب)، جهان کتاب، س ششم، ش 133و 134، ص 24 و 25.

1381: « کشف متون ايراني در تورفان چين»، مجلۀ مطالعات ايراني، (دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه شهيد باهنر کرمان)،س اول،ش 2،ص­ص71-81.

معرفي كتابِ

The Spirit of Wisdome [nōg I Xrad], Essays in Memory of Ahmad Tafazzoli , ed. by Touraj Daryaee, Mahmoud Omidsalar, 2004 Costa Messa, CA, Mazda Pupblishers, 248pp.

چاپ شده به زبان فارسي1383 در: جهان کتاب ، س نهم، ش 7، ص 26.

1381: « تجلي عرفان مانوي در غزلي از حافظ»، يادنامۀ استاد پيتر آسموسن ، (کپنهاگ)، ص ص 53-60.

1382: « واژۀ سغدي اِوذِنه و رابطۀ آن با آيين و آيينه در فارسي»، نامۀ­ فرهنگستان(فصلنامۀ فرهنگستان زبان وادب ايران)،دورۀ ششم، ش1،ص­ص184-192. (علمي – پژوهشي).

1382: « روح زنده کيست؟»، مجلۀ مطالعات ايراني ، (دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه شهيد باهنر کرمان) ، س دوم، ش 4، ص­ص 43-52.

1384: « بررسي ساختار داستان جم، روايتي از اسطوره­اي کهن »، مجموعه مقالات نخستين همايش انجمن زبان شناسي ايران، ص­ص 240-253

1389: (گزارش علمي): «مأموريت تدريس زبان و ادبيات فارسي در مجارستان»، پژوهشگران (نشريۀ علمي خبري پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي)، تهران س هفدهم، ش 20 و 21، ص ص 140-143.

1389: (معرفي کتاب) : «گِل­نبشته­­هاي باروي تخت جمشيد»، نامۀ فرهنگستان، دورۀ يازدهم، شمارۀ دوم (42)، ص­ص 176-180.

1389: « چهره و نقش زن در مانويت»، فصلنامه­ي زن در فرهنگ و هنر (نشريۀ پژوهش زنان دانشگاه تهران)،شمارۀ 2 (پي در پي 2)، ص­ص 87-96. (علمي – پژوهشي).

1390: «تمثيلي مانوي در نکوهش مويه و زاري به سوگ درگذشتگان»،زبان و زبان شناسي (مجلۀ انجمن زبان و شناسي ايران)، ص­ص 149-163. (مقالۀ علمي – پژوهشي).

  1392: «بررسي تمثيلي مانوي بر اساس الگوي اسطورۀ آفرينش به زبان پارسي ميانه»، زبانشناخت، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي سال چهارم، شمارۀ اول، بهار و تابستان ، ص­ص 28 -15. (مقالۀ علمي – پژوهشي).

1393: (مقالۀ علمی- مروری به زبان انگلیسی، چاپ شده در بولتن مرکز مطالعات عربی، اسلامی و خاورمیانۀ دانشگاه ملی استرالیا

2014 “An Introduction to Manichaeism”, CAIS Bulletin, ANU, Volume 21, Number 2, p. 12.

1393:  « مقايسۀ حكايت عاشق شدن پادشاه بر کنيزك در مثنوي معنوي با تمثيلي مانوي»، ايران نامه، دورۀ 29، شمارۀ 2 (تورنتو، تابستان 2014) ص­ص 136-152. 

1395: «سهروردي و حكمت فُرس»، نامۀ فرهنگستان 59، دورۀ 15، ش 3، ص­ص99-119. (علمي- پژوهشي).

: 1398“The Manichaean Living Self Reflected in Persian Mystical Poetry”, Iran Namag, Volume 4, Number 3-4 (Fall/Winter, Toronto 2019).  (علمی- پژوهشی به زبان انگلیسی)

1398 ب: «زبان پهلوی بیاموزیم!» (نقد کتاب پهلوی آسان، تألیف کتایون مزداپور و همکاران)، فصلنامۀ نقد و بررسی کتاب تهران، ش پیاپی 61، ص91.

1398 ج: «شعر مادرم سیمین»، وزن دنیا، ماهنامۀ تخصصی شعر، ش 9، ص­ص 134-136.

1.2) ترجمه

اسفند 1369و فروردين 1370: « زندگي ماني و سير گسترش مانويت». از انگليسي به فارسی، چيستا، س هشتم، ش76 و77، ص­ص62-73.

1371: « تصويري ناديده از ماني». از آلماني به فارسی، فرهنگ (ويژۀ زبان شناسي) ، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي ، ش13، ص­ص97 -102.

1375: «بازنگري جايگاه مهر در يزدان شناسي مانوي». از انگليسي به فارسی، فرهنگ (ويژۀ زبان شناسي) ، س نهم، ش 17، ص­ص 201-220.

1384: « روح زنده، اغواگر ديوان». از آلمانی به فارسی. يشت فرزانگي ( جشن­نامۀ استاد محسن ابوالقاسمي) ، تهران : طهوري،ص­­­ص 289-295.

1387: «”ئيل”، لقبي براي فرستادۀ سوم مانوي». از انگليسي به فارسی. جشن­نامۀ دکتر بدرالزمان قريب، تهران : طهوري، ص­ص 217-224.

1389: «مادينه ديوِ پِسوس». از آلمانی به فارسی. تا به خورشيد به پرواز برم (يادنامه­­ي دکتر حميد محامدي)، به اهتمام کتایون مزداپور و هایده معیری (حامدی)، کتاب روشن، تهران، ص­ص 141-148.

2) کتاب‌ها

2،1) تألیف

1384: در شناخت آيين ماني، بندهش، تهران.

بررسی زبانشناختی سنگ­نبشتۀ سه زبانۀ شاپور یکم در کعبۀ زردشت (پذیرفته برای چاپ)، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

1394: كتاب درسي آنلاين براي آموزش زبان فارسي پيشرفته به غير فارسي زبانان، به پيشنهاد و با همكاري «برنامه­ي زبان فارسي و ايران­شناسي» مركز مطالعات عربي و اسلامي (خاور ميانه و آسياي مركزي ) دانشگاه ملي استراليا، كانبرا.

2،2) ترجمه

1384:  بررسي ادبيات مانوي، با همکاري ابوالحسن تهامي، انتشارات بندهش، تهران. اين کتاب ترجمه­اي است از:

Boyce, Mary, A Reader in Manichaean Middle-Persian and Parthian (Acta Iranica9), Bibliothèque Pahlavi, Téhéran- Liège. 1975

1386:  فهرست واژگان ادبيات مانوي، با همکاري ابوالحسن تهامي، بندهش، تهران اين کتاب ترجمه­اي است از:

Boyce, Mary, A Word-List in Manichaean Middle-Persian and Parthian, Bibliothèque Pahlavi (Acta Iranica9a), Téhéran- Liège1978.

 

 

طرح‌هاي پژوهشي

1371 تا 1400(بازنشستگی):

«تاريخ نهادها و تشکيلات ديني مانويان بر اساس متن هاي سغدي».

«زبان­های ايراني ميانه».

«بازيابي و بررسي مفاهيم و اصطلاحات زردشتي در متون مانوي»

«بررسي سنگ نبشته سه زبانه شاپور يکم در کعبه زردشت».

«ترجمۀ گزينۀ متون مانوي از زبان­هاي فارسي ميانه و پارتي (پهلوي اشکاني) همراه با يادداشت­هاي توضيحي و واژه­نامه».

«فرهنگ افعال فارسي ميانه و پارتي(پهلوي اشكانيِ ) تُرفاني، همراه با شاهد مثال در جمله».

1364-1365. همکاري (قرارداد حق التحقيق) با گروه علوم اجتماعي مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي در زمينه ترجمۀ متون تاريخ اديان به زبان آلماني.

1367-1371. همکاري با طرح « برابر­هاي فارسي فرهنگ علمي و فني مک گراهيل»،در زمينۀ معادل­يابي آلماني براي اصطلاحات انگليسي.

سخن‌رانی‌ها

1382: معرفي طرح پژوهشي «بازيابي و بررسي مفاهيم و اصطلاحات زردشتي در متون مانوي»، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي».

1383: «دستاوردهاي علمي و فرهنگي بانو دکتر فاطمه سياح» ، انجمن مفاخر فرهنگي، تهران.

1384: «بررسي ساختار داستان جم، روايتي از اسطوره­اي کهن»، نخستين همايش انجمن زبان­شناسي، دانشگاه تهران.

1388: «سخني در بارۀ تدريس زبان و ادبيات فارسي در مجارستان»، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

1388: «معرفي کتاب گِل­نبشته­ها باروي تخت جمشيد»، تأليف دکتر عبدالمجيد ارفعي، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

1388: «دستاوردهاي علمي و فرهنگي بانو دکتر بدرالزمان قريب»، بنياد دايرۃ المعارف بزرگ اسلامي.

1389: معرفي طرح پژوهشي «بررسي سنگ­نبشتۀ شاپور در کعبۀ زردشت»، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

2017: “Manichaean Living Self reflected in Persian Mystical Poetry”, Centre for Religious Studies, Monash University, Melbourne, February 13-14.

2014: “An Introduction to Mani and Manichaeism” Iranian/ Persian Cultural Foundation in Canberra” April 24.

2012: “The long journey of a word from Avestan to modern Persian”, Fifth Annual International   Conference on Literature, Languages & Linguistics, July 9-12, Athens, Greece.

 2007 a: “Some astrological elements in the poetry of Simin Behbahani”, XXX. Deutscher   Orientalistentag, Freiburg, September 24-28.

2007 b “Mythical Aspects in Simin Behbahani’s Poetry”, Sixth European Conference of Iranian Studies, Austrian Academy of Sciences, Vienna, September 19-22.

” 2004:  “Reflection of Manichaean Mysticism in a Ghazal of Hafez”, 37th International Conference on Asian and North African Studies, Moscow.

سوابق آموزشی:

1369-1381. تدريس مستمر دروس «فارسي عمومي» (دورۀ کارشناسي)، « انگليسي عمومي و تخصصي پزشکي» (دورۀ کارشناسي ارشد) و « آلماني» (دورۀ کارشناسي ) در دانشگاه­هاي علوم پزشکي ايران، آزاد و تهران

1378تا1384. تدريس «آلماني» دوره کارشناسي ارشد رشتۀ فرهنگ و زبان هاي باستاني، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

1378- تا 1388. «مأموريت از سوي وزارت علوم، تحقيقات، و فناوري براي تدريس زبان و ادبيات فارسي در کرسي ايران شناسي دانشگاه اِئووش لوراند، بوداپست، مجارستان.

1382 تا 1387. تدريس « آشنايي با متون کهن صنايع دستي»، دورۀ کارشناسي ارشد رشته صنايع دستي ، دانشگاه الزّهرا.

1381 تا بازنشستگی. تدريس «متون مانوي به زبان پارتي (پهلوي اشکاني)»، دورۀ کارشناسي ارشد رشته فرهنگ و زبان­هاي باستاني، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

1381 تا بازنشستگی. تدريس «متون مانوي به زبان فارسي ميانه»، دورۀ کارشناسي ارشد رشته فرهنگ و زبان­­های باستاني، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

1392 تا 1395. تدريس زبان فارسي و  ايران شناسي در دانشگاه ملي استراليا. (مأموريت از سوي وزارت علوم، تحقيقات، و فناوري)

عنوان دروس:

«زبان فارسي دورۀ مياني به غير فارسي زبانان» ( به دو روش جداگانۀ حضوري و آنلاين).

«زبات فارسي دورۀ پيشرفته به غير فارسي زبانان» ( به دو روش جداگانۀ حضوري و آنلاين).

«تاريخ هنر ايران» (از دروس رشتۀ مطالعات خاور ميانه- تدريس به زبان انگليسي ).

1400تدریس «فلسفه و عرفان مانوی در  مقایسه با اسلام »، دورۀ دکتری ادیان ایران پیش از اسلام ، دانشگاه ادیان و مذاهب.

 

سوابق اجرائی، مدیریتی و نظارتی

1390 تا 1392. مدیر گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

1381 تا بازنشستگی. « استاد مشاور» در چندين پايان نامه­ي کارشناسي ارشد رشته صنايع دستي دانشگاه الزّهرا.

1385 تا بازنشستگی. «داور» چندين مقاله در نشريات علمي و پژوهشي در دانشگاه­هاي کشور.

1381 تا بازنشستگی. همکاري با گروه تخصصي فرهنگ و زبان­هاي باستاني پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي درطرح سؤالات آزمون ورودي دکتري پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

1382: عضو گروه داوري ششمين دورۀ انتخاب و معرفي پژوهش­هاي فرهنگي سال در بخش بين­الملل.

1387: عضو شوراي علمي همايش «پاسداري از زبان فارسي و گويش­هاي ايراني»، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.

1388: داوري بيست و هفتمين دوره­ي کتاب سال جمهوري اسلامي ايران.

1400: عضو کمیتۀ علمی همایش فرهنگ و زبان­های باستانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران: 4 و 5 بهمن­ماه.